ایرانی‌ها نخستین بار کجا گوجه فرنگی خوردند؟ | اولین خانواده ایرانی که طعم گوجه را چشید چه کسانی بودند؟

همشهری آنلاین – حسن حسن‌زاده: اگر برای نخستین‌ بار گذرتان به باغ فردوس و عمارت زیبای آن بی‌افتد، معماری استادانه این عمارت پیش از هر چیز توجه‌تان را به خود جلب خواهد کرد. اما عمارتی که اکنون موزه سینما است و در راه‌روها و اتاق‌های آن تصاویری از بزرگان سینمای ایران وجود دارد، روزگاری خانه یکی از رجال سیاسی قاجار بود و ایرانی‌ها برای اولین بار در باغچه این عمارت گوجه فرنگی را شناختند.

قصه‌های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید

پیش از آنکه به داستان کشت گوجه در عمارت باغ فردوس بپردازیم، اشاره به پیشینه این عمارت زیبا و جایگاه سیاسی مالک آن خالی از لطف نیست. اراضی باغ فردوس از دارایی‌های حاجی میرزا آقاسی صدر اعظم محمدشاه قاجار بود. او در واپسین روزهای زندگی‌اش زمین‌های باغ فردوس را به محمدشاه بخشید و پس از فوت شاه قاجار هم این اراضی به فرزندش ناصرالدین شاه رسید. اقبال «عصمت الدوله» دختر ناصرالدین‌ شاه بلند بود که پس از ازدواجش با معیرالممالک، شاه قاجار این عمارت باغ فردوس را به عنوان هدیه ازدواج به او بخشید و این عمارت زیبا هم شد محل برگزاری مراسم ازدواجش با معیرالممالک.

اینجا اولین بار گوجه روئید

عمارت باغ فردوس داستان‌های زیادی دارد. اگر از درختان زیبای آن بگذریم که باعث شد نام باغ فردوس را روی آن بگذارند، عمارت باغ فردوس به عنوان نخستین محلی در ایران شناخته می‌شود که در آن گوجه کاشتند و از همینجا بود که گوجه وارد غذای ایرانی‌ها شد. «علیرضا زمانی» تهران‌شناس در این‌باره می‌گوید:« گوجه، این قرمز زیبای فرنگی،۱۳۰سال بیشتر نیست که میهمان سفره‌های ما ایرانی‌هاست و نمی‌دانم اجداد و پدران‌مان قبل آن چطور می‌توانستند بی‌گوجه و غذاهایی چون املت و آبگوشت و سالاد بی‌گوجه، زندگانی سر کنند. هر چند بعد از کشف گوجه در ایران، غذایی نبوده که ردی از گوجه و رب گوجه در آن نباشد. ماجرای کشت گوجه در تهران و ایران اما با عمارت زیبا باغ فردوس گره خورده است. چرا که اراضی عمارت باغ فردوس همان جایی است که برای اولین بار در خاک باغچه‌اش گوجه کشت شد و این عمارت  اولین عمارتی شد که غذایی با طعم گوجه فرنگی را ساکنان اعیانی‌اش تجربه کردند.»

وقتی برای اولین بار ایرانی ها گوجه خوردند

اما ماجرای کشت گوجه در عمارت باغ فردوس به همین سادگی و سرراستی نبود که کسی آگاهانه و به نیت پخت غذا با گوجه فرنگی، در باغچه‌اش گوجه بکارد. کشت یا به عبارت بهتر، روئیدن گوجه در باغچه این عمارت داستان جالبی دارد. زمانی می‌گوید:« وقتی که «عبدالصمد میرزا عزالدوله» برادر تنی ناصرالدین شاه که همسایه ساکنان عمارت باغ فردوس بود و در فرنگ روزگار می‌گذران، مقداری بذر گوجه فرنگی برای خانواده‌اش و خانواده «دوست محمد خان« پسر دوستعلی‌خان معیرالممالک، به عنوان سوغاتی پست کرد. خانواده‌اش اهمیتی به این بذرها ندادند و بذر ارسالی پسرشان سر از باغچه در نیاورد. اما اهالی عمارت باغ فردوس، بذرهای اهدایی برادر شاه را در باغچه کاشتند اما وقتی میوه قرمز آبدار این گیاه را دیدند، نمی دانستند با آن چه کنند. چون تا آن زمان کسی در ایران گوجه فرنگی ندیده بود.» زمانی ادامه می‌دهد:« این بلاتکلیفی ادامه پیدا کرد تا اینکه عزالدوله از سفر بازگشت. روزی که او به دیدار همسایگانش در عمارت باغ فردوس رفت، تا گوجه فرنگی‌های زیبای دلفریب را در باغچه همسایه دید گل از گلش شکفت. عزالدوله همانجا دست به کار شد و اولین غذای گوجه‌ای ایران زمین را طبخ و به عبارتی آن را به ذائقه ایرانی‌ها معرفی کرد.» زمانی می‌گوید:«آن زمان عصمت الدوله، دختر ناصرالدین شاه و همسر دوست محمد خان معیرالممالک، کدبانوی باغ فردوس بود و پس از آن که عمویش دستور طبخ این گیاه جدید را به آشپزهای ماهر عمارتش یاد داد، به همراه او و سایر اعضای عمارت طعم نخستین غذای گوجه ای در تهران را چشیدند و به به و چه چهشان به آسمان بلند شد.»